BoerVeilig
 

Het mestsilodrama in Makkinga: één klein mankementje met hele grote gevolgen 

Het is alweer acht jaar geleden dat op 19 juni 2013 het leven van Sjef en Rianne Lemmens volledig op zijn kop stond. Mark, hun jongste zoon, overleed tijdens het mestsilodrama in Makkinga toen hij twee personen van een schoonmaakbedrijf en één persoon van het loonbedrijf wilde redden uit een mestsilo. Vergeten doe je zoiets nooit.

Tekst en beeld: Christel Klok

Een ijzeren silo moet om de tien jaar gekeurd worden. Een jaar voor het ongeluk is dit nog netjes gebeurd, de silo werd geleegd en schoongemaakt. Het jaar erop bleek de mixer stuk. Een klein mankementje, met hele grote gevolgen. De mixer zat onder de mest en kon daarom niet gerepareerd worden. De silo moest leeg en omdat de familie Lemmens zelf niet over de nodige materialen en apparatuur beschikten, hebben ze een schoonmaakbedrijf ingehuurd om de mest uit de silo te halen. De apparatuur die zij gebruikten, bleek alleen niet in orde. 

Wat is er precies gebeurd?

“Één persoon van het schoonmaakbedrijf was bezig om de mestsilo schoon te spuiten en zijn collega hield hem in de gaten. De loonwerkers van ons voerden de mest af. Ik stond erbij en onze jongste zoon Mark was met een hovenier klinkers aan het leggen. Hij was aan de andere kant van de stal bezig toen plotseling één van de medewerkers van het schoonmaakbedrijf flauwviel in de mestsilo. Zijn collega is zonder perslucht ook de silo in gegaan en heeft om hulp geroepen. De medewerker van het loonbedrijf bedacht zich geen moment en is erachteraan geklommen, gevolgd door Mark, onze zoon. Als je je zoon daar op de bodem van de mestsilo ziet liggen, zakt de moed je vrijwel gelijk in de schoenen. Je wordt radeloos. Ik wist meteen dat het foute boel was en heb 112 gebeld. De hulpdiensten waren snel ter plaatse: vier ambulances, twee helikopters, brandweerwagens en ik denk wel dertig agenten. In een mum van tijd stond de straat vol met journalisten, die gelukkig wel door de politie op afstand werden gehouden.”

 











Naam: Sjef Lemmens
Woonplaats: Makkinga
Type bedrijf: voorheen melkveebedrijf met 140 melkkoeien, nu 38 hectare akkerbouw.
Gebeurtenis: zoon overleden in een mestsilo. 


Een hels karwei

“Doordat er in Nederland verplicht daken op de mestsilo’s zitten, krijg je een persoon er niet zo één, twee, drie uit. De personen die onwel waren geworden, moesten er via de zijkant uitgehaald worden. Een hels karwei, want hoe doe je dat met een ijzeren wand van een centimeter dik? Slijpen was geen optie, omdat zich binnenin allemaal mestgassen bevonden. Dat functioneert als het ware als een bom..”

 En toen?

“Een medewerker van ons loonbedrijf is vervolgens met een houweel aan de gang gegaan, maar probeer dan maar eens een gat te realiseren in zo’n dikke laag ijzer. Hij heeft er zelfs zijn pols op stuk geslagen. Een gebroken pols voor één klein gaatje. Zelfs de trekker met voorlader kwam er niet doorheen. Uiteindelijk heeft de brandweer door het kleine gaatje dat was ontstaan de boel open kunnen knippen, zodat de personen er één voor éen uitgehaald konden worden. Ze hadden de brancards in de werktuigschuur liggen en we hadden water klaargezet om hen schoon te kunnen maken. Vervolgens werden ze gereanimeerd, maar slechts bij één persoon mocht dit baten. De loonwerker heeft het ongeval gelukkig overleefd.”

Wat heeft het met jullie gedaan?

“Heel je toekomst is kapot! We woonden eerst in Tilburg, met een klein bedrijf van zo’n 16 hectare. Toen ik op mijn 26 e het bedrijf overnam, hadden we een grupstal met zo’n 40 koeien. We hadden toen in 1983 een quotum van 250.000 liter melk. In Tilburg hadden we niet echt de mogelijkheid om uit te breiden. Voor hetzelfde geld als dat je in Tilburg 1 ha grond verkocht, kon je in Friesland meer dan 2 ha grond kopen. In 1992 hebben we in Makkinga een boerderij gekocht. .Je laat eerst je familie in de steek om een mooie boerderij voor je kinderen op te kunnen zetten, dan heb je nog het geluk dat één van je zoons ook heel graag boer wordt en dan verongelukt hij. Dat is heel moeilijk.”

Hoe ga je dan toch verder?

“Je moét verder.. Je leven is op één gebied kapot, maar je hebt nog een zoon en inmiddels zelfs twee kleinkinderen. Je kunt wel bij de pakken neer gaan zitten, maar daar schiet je ook niet veel mee op. Natuurlijk heb je het er moeilijk mee gehad. Eerst de boerderij verkocht, waar je best veel in je hoofd mee bezig bent. Toen hebben we de nieuwe boerderij gekocht en zijn we een half jaar lang druk geweest met de verbouwing. Daarna kwamen de problemen eigenlijk pas. Dan heb je weer wat rust in je hoofd en dan komen ineens de beelden van de mestsilo weer naar boven. Het beeld dat je van bovenaf zag, vier bewegingsloze lichamen op de bodem van de mestsilo. Een vreselijk gezicht. Ik was voor mijn werk veel onderweg, maar die plotselinge beelden in mijn hoofd hebben er uiteindelijk toe geleid dat het simpelweg niet meer veilig was om auto te rijden. Wij hadden destijds nog steeds slachtofferhulp en die adviseerde mij om EMDR therapie te doen, een behandeling om traumatische gebeurtenissen te kunnen verwerken. Ik heb uiteindelijk vijf of zes behandelingen gehad en de nare gedachten zijn daarna ook niet meer teruggekomen.”

Wat is jou het meest bijgebleven van deze gebeurtenis?

“De onmacht. Als je op een gegeven moment 112 belt en ze er na zes minuten zijn, dan is dat eigenlijk heel snel. Maar de onmacht die je voelt in die zes minuten is verschrikkelijk, dat vergeet je niet snel. Je wilt helpen, maar je kunt gewoon niks doen.”

Wat motiveert jullie om dit verhaal te delen?

“Hoewel velen het wel weten, wil je toch mensen attenderen op de gevaren. Mijn vrouw en ik hadden altijd als doel om ervoor te zorgen dat Mark de laatste zou zijn die op deze manier zou verongelukken. Helaas is dit niet gelukt. Inmiddels zijn er al weer vijf mensen verongelukt aan de gevolgen van mestgassen. Door onze waarschuwingen wordt er op verschillende bedrijven veiliger gewerkt. Daarom blijven we mensen wijzen op de gevaren, een gewaarschuwd mens telt immers voor twee!”

Welke tip(s) heb jij voor boeren die regelmatig met mestgassen in aanraking kunnen komen?

“Volgens mij zou iedere boer die mest moet mixen, ongeacht of er in de stal dieren aanwezig zijn, een gasdetectiemeter moeten gebruiken. Ga niet zonder adembescherming in een stal of mestsilo als de gasdetectiemeter af gaat. Mocht je iemand nodig hebben voor werkzaamheden in mestputten of -silo’s, zorg dan altijd dat je een gecertificeerd bedrijf inschakelt die zich netjes aan de maatregelen houdt. Er zijn nu twee bedrijven die gecertificeerd zijn en veilig werken. Ik zou graag zien dat alle schoonmaakbedrijven gecertificeerd zijn, maar er zijn er nog altijd een stuk of vier á vijf bedrijven die het allemaal aan hun laars lappen. Dat komt omdat het steeds geen wet is, maar een aanbeveling. Let daar dus goed op!“

Ieder jaar op Mark zijn sterfdag komen vrienden en familie nog bij elkaar.  “We bezoeken het kerkhof en drinken samen een biertje.” 








De Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft onderzoek gedaan naar het ongeval in Makkinga. Naar aanleiding van dit onderzoek is deze reconstructie gemaakt.